TRÊN BÃI BIỂN CHESIL

Cho tới nay Ian McEwan đã 6 lần được đề cử cho giải thưởng Man Booker và cuốn Amsterdam của ông đã giành giải thưởng này năm1998. Cuốn Trên bãi biển Chesil được đề cử giải Man Booker vào năm 2007 và đã lọt vào danh sách ngắn. Vậy nên khi được Nhã Nam đề nghị dịch cuốn này, và cũng là cuốn đầu tiên của Ian McEwan tại Việt Nam, khỏi phải nói mình đã cảm thấy sung sướng như thế nào. Năm đó Nhã Nam có kế hoạch dịch 2 cuốn – On Chesil beach và Atonement (Chuộc tội). Mình mê cuốn Atonement hơn (cũng trong năm đó cuốn này được chuyển thể thành phim và đã giành giải Oscar ở một số hạng mục. Còn mình thì chả quá liên quan đến cuốn này nhưng lại được VTV2 mời tham gia chương trình nói về đưa sách lên màn ảnh với cuốn Chuộc tội ở trung tâm, hehe). Chắc Nhã Nam chưa hoàn toàn tin tưởng mình nên chỉ đề nghị mình dịch cuốn On Chesil beach, là có vẻ dễ hơn và cũng mỏng hơn nhiều, chưa tới 200 trang tiếng Anh. Mình dịch miệt mài khoảng 3 tháng thì xong, rồi giai đoạn tiếp theo là trao đổi qua lại rất lâu. Cũng may, lúc dịch cuốn sách này là năm 2007, thời gian mình học thạc sỹ bên Anh, nên mình luôn có thể hỏi ai đó nếu có điều khó hiểu. Rồi biên tập viên của Nhã Nam rất cứng tay, những chỗ mình không hiểu rõ/bỏ lại ít từ không dịch được, đều được xử lý một cách tuyệt vời. Dù vậy, việc văn mình vợ người là không tránh khỏi, nhiều đoạn mình thấy mình dịch hoàn toàn ổn vẫn bị biên tập như thường. Nói gì thì nói, mình cảm thấy hoàn toàn hài lòng với cuốn sách. Bên cạnh cốt truyện độc đáo về đêm tân hôn của cặp vợ chồng trẻ, được kể ra bằng giọng văn rất đẹp, đôi phần cầu kỳ, sang trọng của McEwan và việc khai thác, mô tả tâm lý nhân vật rất sâu sắc, điều mình hết sức ấn tượng là những đoạn mô tả cảnh sắc của McEwan.

“Một cơn gió đổi chiều hoặc mạnh lên đem lại tiếng sóng vỗ, giống như âm thanh thủy tinh vỡ xa xa. Màn sương đang dâng lên làm lộ ra một phần đường viền những ngọn đồi thấp, lượn phía trên bờ biển càng ngày càng xa về phía Đông. Họ nhìn thấy khoảng mượt mà màu xanh dạ quang - có thể là mặt nước ánh như lụa của chính biển, hoặc của khu phá, hoặc bầu trời - thật khó phân biệt. Ngọn gió nhẹ đổi chiều mang qua cánh cửa chớp khép hờ một sự cám dỗ, mùi hương mằn mặn của oxy và khoảng không rộng mở…”.

Chắc hẳn từ khi Trên bãi biển Chesil ra đời đã có thêm rất nhiều người cố gắng hoặc mơ ước được đặt chân lên bãi biển sỏi cuội ấy. Chả thế mà cô bạn mình ở bên Anh, khi đến bãi biển đó là vội vàng tung tin ngay lên facebook, khoe với mình em đã đến bãi biển trong cuốn sách chị dịch :)

Mình nhớ mãi cảm giác khi dịch những dòng cuối cùng của cuốn sách. Một phần là cảm giác nhẹ nhõm khi làm xong một công việc, phần khác là cảm giác tiếc nuối khi đã đi đến cuối con đường. Giữa đêm khuya, kết thúc những dòng dịch cuối cùng, mình gửi đoạn văn cuối cùng trong cuốn sách, mà mình tin là rất đẹp đó cho một số người bạn, rồi nhẹ nhàng đóng máy tính đi ngủ. Sau đó mình và một cô bạn còn có cuộc tranh luận nho nhỏ về thông điệp của cuốn sách – “Tình yêu và sự kiên nhẫn - nếu như anh có cả hai điều đó cùng một lúc - chắc chắn đã đưa họ vượt qua. Và khi đó, những đứa trẻ chưa sinh ra nào sẽ có được cơ hội của chúng, cô gái trẻ nào với chiếc bờm tóc sẽ có thể trở thành niềm yêu thương thân thuộc của anh? Đó là cách mà toàn bộ cuộc đời có thể thay đổi - bằng cách chẳng làm gì cả.” Ừ, nhưng tình yêu, một thứ mơ hồ đến vậy mà đến tận giờ mình còn chả hiểu rõ, thì làm sao để giữ mãi được nhỉ. Và làm sao để có cả hai, tình yêu và sự kiên nhẫn. Haiza! “Câu trả lời không dễ dàng chi” (Nguyễn Trọng Tạo)

Trong một ngày hè nóng nực, nhớ đến những vòm cây rực rỡ đầu hè của McEwan, mình muốn đưa lại đoạn văn đó vào đây làm kỷ niệm. Ừ, thế mà đã gần 8 năm kể từ khi mình dịch, và suốt từ đó đến giờ mình chưa dịch được thêm câu chuyện tình yêu đẹp đẽ nào khác, và mình vẫn chưa được đặt chân đến cái bãi biển ấy :(

“Khi anh nghĩ về cô, điều khiến anh khá ngạc nhiên, là anh đã để cô gái với cây đàn viôlôn đó ra đi. Giờ đây, tất nhiên, anh thấy rằng lời đề nghị tự hy sinh của cô là hoàn toàn không thích hợp. Tất cả những gì cô cần là sự chắc chắn về tình yêu của anh, và sự đảm bảo của anh rằng không có gì vội vã khi cả cuộc đời trải dài trước mắt họ. Tình yêu và sự kiên nhẫn - nếu như anh có cả hai điều đó cùng một lúc - chắc chắn đã đưa họ vượt qua. Và khi đó, những đứa trẻ chưa sinh ra nào sẽ có được cơ hội của chúng, cô gái trẻ nào với chiếc bờm tóc sẽ có thể trở thành niềm yêu thương thân thuộc của anh? Đó là cách mà toàn bộ cuộc đời có thể thay đổi - bằng cách chẳng làm gì cả. Trên bãi biển Chesil anh đã có thể gọi Florence, anh đã có thể đi theo cô. Anh không biết, hoặc không quan tâm cần biết, rằng khi cô chạy khỏi anh, tin chắc trong đớn đau là cô chuẩn bị mất anh, cô yêu anh nhiều hơn bao giờ hết, hoặc vô vọng hơn bao giờ hết, và rằng âm thanh giọng nói của anh sẽ là sự giải thoát, và cô sẽ quay lại. Thay vào đó, anh đứng trong sự im lặng lạnh lẽo và chính đáng của bóng tối mùa hè, quan sát cô hấp tấp chạy dọc theo bờ biển, âm thanh những bước chân nặng nề của cô bị nhòa đi trong tiếng sóng biển, cho tới khi cô chỉ còn là một chấm nhập nhòe, lùi dần trên con đường mênh mông thẳng tắp của bãi sỏi toả sáng trong ánh sáng vàng vọt.”

Cuốn sách mình dịch ngày ấy đây, giờ hơi khó mua, vì lâu quá rồi