HỒI KÝ ĐẶNG TRUNG_BÀI VĂN TẾ CỤ TỔ

Những ngày Tết ấm áp bên gia đình, ông kể bao chuyện ngày xưa. Rồi mình mới kết bạn với ông anh họ trên facebook, anh cũng viết nhiều chuyện gia đình, dòng họ. Thế là bỗng dưng muốn đưa lại bài này lên đây quá. Đoạn văn được đưa vào Hồi ký Đặng Trung, cuốn hồi ký bố mình viết suốt từ năm 2005 mà sau đó mình đã rất sung sướng được làm biên tập viên và in tặng bố năm 2010. Bài văn tế này do anh Đặng Tương Như, anh họ mình viết dâng lên cụ tổ nhân dịp giỗ 150 cụ tổ họ Đặng được tổ chức ngày 17 tháng 11 năm 1995 (năm Ất Hợi)

TẾ VĂN TỨ THÔN QUẢN ẤP CÔNG

ĐẶNG VIẾT SÚNG - TỰ BÁ THỐNG

Hỡi ôi!

Con người có tổ có tông, như cây có cội như sông có nguồn

Ngọc mài thì sáng, vàng chuốt thì tươi

Nêu cao công đức một người, cho trăm họ mai sau thêm trọng

Tỏ lòng thành kính, mãi mãi không quên

Ngày sáng, tháng lành, lớp lớp con cháu nội ngoại về đây, sửa lễ dâng hương, lòng thành tưởng nhớ tổ tiên đức cả.

Thể phách mất đi, nhưng tinh thần di tạo hoá, sống là còn mà thác cũng như còn

Mãi mãi còn đây!

Bốn thôn san sát dựng xây, chòm xóm sáng tươi rực rỡ

Là nhờ ơn sâu đức tổ, công nhường ấy mà nhân nhường ấy, như núi sông nhật nguyệt trường tồn, nền đạo lý gấm hoa tô điểm.

Sùng thượng được hưởng phúc lành, sáng suốt khắc sâu chữ hiếu

Chứng quả lớn: Lòng từ Đức tổ còn đó, trải bao thế đại vẫn chảy không ngừng, nay gặp hội vẫn hồng đuốc thiện

Nắng toả trăng soi nền phúc nguy nga, điềm lành vời vợi, cổ kim tiếp nối, bể từ chói lọi, cây đức ngất trời.

Thấm thía như cây ơn nhờ nước, cảnh mai sau xanh tốt thắm tươi.

Dạt dào ơn ngưòi lẫn ơn trời, nguồn nhân hậu lưu danh chan chứa

Ghi lòng tạc dạ, lưu lại ngàn đời, đạo cả lòng từ khắc sâu muôn thửa

Nhớ linh xưa

Đức tổ vốn dòng họ Đặng

Danh thiêng Viết Súng

Tự là Bá Thống

Địa linh Thiệu hoá quê xưa, làng Nạp tổ ấm

Đất chật người đông

Thiệu trị nguyên niên Đức tổ ra đi

Non sông một chèo, xuôi dòng sông Chu

Dạo ra huyện Tống

Đến đất Tứ Thôn, ngắm vùng Tam tổng

Kìa bát ngát ruộng đồng thẳng cánh cò bay, nuớc mặn đồng chua, um tùm cỏ năn cỏ lác

Nọ bao la trước mặt, biển Đông sóng vỗ ì ầm, sớm sớm vầng dương vẫn mọc.

Phưong Bắc ngất trời dãy núi răng cưa lởm chởm như rồng thiêng dương vi, chiều chiều mây phủ

Phía Tây dâng đầy dòng Hoạt, nước nặng phù sa, êm đềm quanh co uốn khúc.

Phương nam xa mờ, đồi Mã cao dáng ngựa phi, voi phục

Bậc hào kiệt lặng ngắm giang sơn, dạ những bồi hồi

Tưởng thấy khí thiêng muôn đời hun đúc

Tổ phụ quyết chọn nơi đây làm nơi gây huân nghiệp

Cho quê hương bừng lên khởi sắc tự hào

Nào hay!

Sương đơn gió kép dãi dầu, mộ đan, phục hoá, dựng nghiệp lớn vô cùng gian khổ

Mưa dập sóng dồn chìm nổi lập ấp, khẩn hoang, nên công lạ, lăm le lắm kẻ phá ngang.

Đức tổ tìm bạn đồng tâm, may mắn gặp ông họ Phạm

Tổ phụ cầu người đồng chí; duyên may kỳ ngộ cụ Lê

Từ đó

Sáng ra tối về, chẳng quản gian lao ba cụ vượt thổ trồng tre, lập lên ấp trại

Ngày rộng tháng dài, không nề khó nhọc, dìu dắt trăm dân cấy lúa, ươm dâu, tạo xóm tạo làng

Cho nên

Khởi sự năm Thiệu trị nguyên niên (1841) với đôi bàn tay trắng

Thành nghiệp năm Thiệu trị thứ năm (1845) với bốn thôn chín ấp rỡ ràng

Ôi!

Từ cảnh đồng hoang, cỏ năn cỏ lác rậm rì, chồn cáo khắp nơi đào hang đào lỗ

Nay trên dòng Hoạt giang suốt ngày nhộn nhịp tiếng chèo khua, sóng vỗ, dập dìu thuyền mảng lại qua

Bên bờ cây xuân thơm nức, cảnh đẹp thêm vui thôn xóm rộn ràng

Bát ngát cánh đồng, ruộng từng khoảnh liên tiếp liền một dải, sáo mục đồng hôm sớm vi vu

Chòm xóm yên vui, ruộng dâu xanh mướt, lúa vàng trải mượt, năm hai mùa bội thu, nông phu no đủ, tiếng ca thanh dìu dặt những đêm trăng

Vậy nên:

Triều đình hạ chỉ sắc phong: Tứ thôn Quản ấp công họ Đặng

Dân làng đội ơn ông, cắt ra bảy mẫu ruộng công, lấy hoa lợi cháu con dựng nhà thờ quanh năm hương khói

Âu cũng là:

Nhờ phúc ấm tổ tiên cùng trời phật phù hộ độ trì

Để ý tốt toả hương thơm, lòng nhân ngời đức thiện

Nhân là lớn, đạo là lành, Tổ phụ để lại phúc lành cho hậu thế

Minh là đẹp, tùng là thơm, lẽ báo đền ân cũng hiển nhiên!

Thật bõ công

Tổ phụ một phen lội suối băng đèo, vượt ngàn dặm xa xôi, xông pha lam chướng vào chốn Kinh đô, quỳ bên bệ ngọc dâng sớ xin chiêu dân khẩn hoang lập ấp.

Cũng rạng rỡ huân nghiệp Người nộp trăm quan, chịu trăm trượng khổ hình dưới sân rồng, tỏ rõ chí anh hào, áo đỏ màu huyết lệ để đổi lấy dấu son.

Đức hy sinh sánh tựa núi non

Nghĩa vị tha rộng như biển cả

Rằng xưa Đức tổ

Dắt dạy quần sinh

Không vướng không mắc

Có đạo có tình

Lớn thay họ Đặng

Rỡ ràng tiếng tốt

Tiên tổ qua đời

Cháu con nối gót

Trai tài trọn đạo hiếu trung, dùi mài kinh sử, tháng ngày chăm việc bút nghiên vẫn không quên việc nông vi bản

Gái giỏi thục hiền trung hậu đảm đang, đủ điều công dung ngôn hạnh, sớm hôm chăm việc tằm tang

Tình trong họ Đặng qua một thế kỷ rưỡi thêm sâu

Dù ai đi đâu ở đâu

Hàng năm đều biết cúi đầu nhớ về quê cha đất tổ

Ôi! 

Muôn dặm quê hương tiền nhân để lại đó, quê hương còn công Đức tổ hãy còn!

Ngàn năm cháu con hậu thế nguyện giữ gìn, truyền thống ấy ngày thêm sáng chói!

Lời này tổ phụ thấu chăng

Lòng ấy trời đã soi rọi!

Ô hô! Thượng hưởng!

                                                                                                                      Chắt năm đời của cụ
                                                                                                                     Kính soạn  
                                                                                                               Đặng Tương Như